Naamsvermeldingen en literatuurreferenties:
• "Heide had oorspronkelijk een ruimere betekenis dan thans: het duidde het
open, onbewerkte veld aan (...). Naast heide 'heidekruid' komt voor een onzijdig
heet, heit, hiet, dat wel de ruimere betekenis had van een in een wildernis
groeiende plant." [Schönfeld-1980].
• "In sommige streken van ons taalgebied, o.m. westelijk Vlaanderen, behoorden
zowel veld als heed (de westelijke variant van heide) eeuwenlang tot de gewone
woordenschat, wat onaannemelijk maakt dat ze al die tijd exact dezelfde
betekenis hadden. Historische attestaties van heed, alsook de omstandigheid dat
het woord in het dialect de betekenis 'heidekruid' heeft aangenomen, laten
veronderstellen dat heed in die regio een specifiekere betekenis had dan veld,
nl. dat het alleen betrekking had op droge plekken van de ongecultiveerde
vlakte, begroeid met heidegewas en kreupelhout. Dergelijke gebieden waren van
nut als graasplek en voor het vergaren van brandhout, het winnen van tenen voor
vlechtwerk en bezems, enz. Zowel de westelijke, litorale vorm heed als het
binnenlandse hei(de) zijn nadrukkelijk vetegenwoordigd in het
familienamenbestand. Beide verschijnen ze onder een hele reeks van varianten en
vervormingen. Naast Van (den) Heede staan onder meer (Van) Hee, Van Heden(t),
Van (den) Eede(n), Van Ee, Vanné en Ten Heede. Nog talrijker zijn de
wisselvormen met ei-vocalisme: (De) Heij, Heijink, Heijma, (Van der) Heide(n),
Van Terheyden, Van der Eyden, Van der Reyden, Van Heie, Ter Heide, Op (de)
Heide, Verheide(n), Verrey(de), Vreye(n). De geografische spreiding van ee- en
ei-vormen stemt nog in hoge mate overeen met de dialectische verdeling van
scherplange ee en ei uit Oudgermaanse ai. Waar geit als geete wordt
uitgesproken, wei als wee, leiden als lee(d)en, zitten ook de heede-types
geconcentreerd. Buiten dat gebied domineren heel nadrukkelijk de ei-vormen"
[Devos-2001, p 26].
• Rudolphus van der Heijden, Nijmegen 1428 [Legerboek Stevenskerk Nijmegen 1600,
p 20].
• Johan van der Heyden, genaamd Rijns, huis Engelsom te Kapellen, ambt Geldern,
lid van de ridderschap van het Overkwartier van Gelder 1592 [Venner-1998, p
372].
• Henrick van der Heide, Zutphen (Barlheze) 1591 = Henrick van der Heiden, 1602
[Galema-2000, deel 1, p 51].
• "Jan van der Heyden (1637-1712) werd in 1656 in de gemeente 'Bij 't Lam' [te
Amsterdam] gedoopt en was meermalen lid van het college van diakenen. Hij was
een bekwaam schilder van stadsgezichten, maar maakte vooral naam als de
geestelijke vader van de Amsterdamse straatverlichting en door wezenlijke
verbeteringen aan de al uitgevonden brandspuit." Met afb. van de werking van de
spuit. (> Jan van der Heyden de jonge, vgl. p 169.) [Wederdopers, menisten en
doopsgezinden in Nederland, 1530-1980, onder red. van S. Groenveld, J.P.
Jacobszoon, S.L. Verheus, Zutphen 1993 (3e druk), p 168].
[J. van der Sijp, Genealogie van de familie Van der Heijden (Oost Brabant),
Wassenaar 1995].
• Peter Heidenrijck, Zutphen ca. 1601 = Peter Hijdenrijck, lidmaat 1611 = Peter Heidenrick, 1611 = Peter Heydenrijck, 1614; Rycman Heydenrijck, Zutphen 1609 = Rijckman Heydentrijck, 1629 [Galema-2000, deel 1, p 46, 47].
• Henrick Verheijen, schepen van Gent, Nijmegen 1585 [Legerboek Stevenskerk Nijmegen 1600, p 50].
Typ in dit zoekveld een (bibliografische) afkorting of een (tijdschrift)titel
die u mogelijk in bovenstaande tekst hebt aangetroffen, bijvoorbeeld: geb., Jb.
CBG, Brouwer-2001, Boerderijen Beerta, Aardenburgse poorters of Verleden
Tijdschrift. Zo vindt u de bijhorende woorden en titelbeschrijvingen, alsmede
(adres)gegevens van periodieken, instellingen en verenigingen.
Kenmerken:
Toponiem |
Oude spelling |
Specifieke componenten:
Van der | ij-y |
Vergelijk:
Heide, van der | Verheijen (y) | Heij (y) |
Varianten en/of samenstellingen:
Dehé?, Van den Eden, Van den Eeden, Van der Eide, Eidmann, Van Eijden?, Van der
Eijden, Eijdman, Hedeman, Hedemann, Vd Heden, Van Hee, Vd Hee, Heede, Vd Heeden,
(Hei), De Hei, Op Hei, Vd Hei, Heida, Heidanus, Heide, De Heide, Ter Heide, Vd
Heide, Heidema, Heideman, Heidemann, Heidemans, Heiden, De Heiden?, Vd Heiden,
Heidenis, Heideveld, Heidinga, Heidingsfeld, Heidman, Heidmann, Heidmeijer,
Heidsma, Heidstra, Heidt, Heidtmann, Heidveldt, (Heij), De Heij, Op Heij, Vd
Heij, Heijda, Heijdanus, Heijde, De Heijde, Op der Heijde, Ter Heijde, Vd
Heijde, Heijdeman, Heijdemann, Heijden, Ter Heijden, Van Heijden, Heijdens,
Heijdt, Vd Heijdt, (Heije), Heijt, Heijtman, Heit, Heite, Heitman, Heitmann,
Heitmans, Vd Hijde, Vd Hijden, Van der Reiden, Van der Reijden, Verhei,
Verheide, Verheiden, Verheij, Verheijde, Verheijden, Verheijdt,
Verheije,
Verheijen, Verheijke?, Verhij, Verhijde, Verhijden, Verreij, Verreijen, Verrij.
Aantal naamdragers bij de volkstelling van 1947 volgens het Nederlands Repertorium van Familienamen:
Groningen | 2 | Gelderland | 506 | Den Haag | 112 | Zeeland | 5 |
Friesland | 6 | Utrecht | 41 | Rotterdam | 93 | Noord-Brabant | 1259 |
Drenthe | 0 | Amsterdam | 209 | Zuid-Holland | 62 | Limburg | 898 |
Overijssel | 57 | Noord-Holland | 59 | ||||
Noord-Holland Subtotaal |
268 |
Zuid-Holland Subtotaal |
267 |
Totaal |
3309 |
Verspreiding van de familienaam Verheijen en Verheyen in België anno 1998
============================
En dan nu een kleine expositie van alle mogelijke naamsvarianten:
-ei- (6)
Van der Hei - Verhei
Van der Heie - Verheie
Van der Heien - Verheien
-eid- (6)
Van der Heid - Verheid
Van der Heide - Verheide
Van der Heiden - Verheiden
-e(ij/y)- (12)
Van der Heij - Van der Hey - Verheij - Verhey
Van der Heije - Van der Heye - Verheije - Verheye
Van der Heijen - Van der Heyen - Verheijen - Verheyen
-e(ij/y)d- (12)
Van der Heijd - Van der Heyd - Verheijd - Verheyd
Van der Heijde - Van der Heyde - Verheijde - Verheijde
Van der Heijden - Van der Heyden - Verheijden - Verheyden
-(ij/y)- (12)
Van der Hij - Van der Hy - Verhij - Verhy
Van der Hije - Van der Hye - Verhije - Verhye
Van der Hijen - Van der Hyen - Verhijen - Verhyen
-(ij/y)d- (12)
Van der Hijd - Van der Hyd - Verhijd - Verhyd
Van der Hijde - Van der Hyde - Verhijde - Verhyde
Ver der Hijden - Van der Hyden - Verhijden - Verhyden
Aantal opties:
Van der / Ver = 2
h *1 = 2
e/* *2 = 4
i / ij / y * 3 = 12
d/* voorgaande*1/2 = 24
e/* voorgaande*1/2 = 36
n/* voorgaande*1/3 = 60